-
Titolo
-
Burgos. Carta di popolamento
-
Data di inizio
-
21 settembre 1364
-
Ambiti e contenuto
-
Mariano IV giudice di Arborea rinnova i privilegi concessi con sua carta del 16 agosto 1352 ai coloni fondatori del villaggio di Burgos nel Goceano.
-
Lingua
-
sardo
-
Citazione bibliografica
-
Alessandro Soddu, La Carta di popolamento del nuovo borgo di Goceano (1336), in Archivio Storico Sardo, LIV, 2019 , pp. 69-94
-
ESC - Ente schedatore
-
Giampaolo Salice
-
Autore della scheda
-
LUDiCa
-
Data creazione della scheda
-
07/01/2022
-
Approfondisci
-
Archivio di Stato di Cagliari, Antico Archivio Regio, BC29, Registrum comune Regiae Procurationis Sardiniae (1509-1549), cc. 171-174v (26 marzo 1546)
Cagliari), cc. 171v-174v.
-
riassunto
-
[c. 171v] Hoc est translatum bene et fideliter sumptum Arestani, die vicesima prima septembris, anno Dominice Incarnationis [c. 172] millesimo trecentesimo sexagesimo quinto, per me Donatum Manus notarium infrascriptum a quoddam publico instrumento non viciato nec abolito nec etiam in aliqua sui parte suspecto, cuius tenor de verbo ad verbum sequitur in hunc modum, videlicet.
Noverint universi quod Franciscus de Berqui, Marianus Serra et Ursus Troveri, burgenses et habitantes burgi Gotiani nomine et pro parte universitatis dicti Burgi ostenderunt et presentarunt mihi notario publico infrascripto quandam cartam infrascripti tenoris, de papyro, in sardica(a) lingua scriptam manu propria Michaelis Nigari,
tempore quo ipse notarius offitio publice fungebatur, prout evidentissime apparebat ex spacium notitia litterarum, continentem aliquas emunitates(b) et gracias concessas burgensibus et habitantibus dicti Burgi per magnificum et potentem dominum Marianum, Dei gracia iudicem Arboree, comitem Gotiani et vicecomitem de Basso, qui tunc temporis intitulabatur solummodo dominus Gotiani et Mamille, petentes et requirentes meum offitium implorando ut cartam ipsam que in formam publicam quatenus debitum possat obtinere valorem priusquam contingeret dictam cartam, propter fragilitatem pagine bombicine, successu temporis devastari, quorum requisitionibus et petitionibus velut rationi conformis intellectis, visa et diligenter inspecta carta ipsa que manu propria dicti Michaelis Nigari, sine dubio aliquo scripta erat, attento etiam quod dicta carta non erat abolita, non cancellata, non abrasa nec viciata in aliqua parte sui, sed in sua prima substancia et figura manens omni vitio et suspitione carebat, perita prius nihilominus licentia et obtenta domini iudicis supradicti factaque collatione cum quaternis originalibus de eadem cum quibus nulla discordantia fuit inventa, observatis etiam omnibus aliis solemnitatibus que erant in talibus merito observande, dictam cartam de verbo ad verbum, nihilo addito nec mutato nec aliquatenus diminuto propria manu scripsi et in presentem publicam formam redegi mea publica auctoritate interposita illud robur habeat quod habere de iure debet. Tenor vero dicte carte noscitur esse talis.
In nomine Domini amen. [c. 172v] Deus, prìncipi de pagui, pro sa potentia dessu quali sunt sas chidades guardadas et multiplicadas et pro issu spligu et isplendore suo “assos prìncipes et potentis segnores neuna maiore gloria”, at declaradu, “qui o de faguiri novas chidades et logos, over et issas chi sunt fundadas amplificare et crescere”.
Et imperò nos, Marianus de Arborea, segnore de Gotiani et de Mamella, pro inmaginatione habita longu tempus et etiam Deus pro industrias et pregueras ad nos porrectas plus boltas per multos nostros subditos et fideles, pregando nos qui, a probe dessu burgu dessu ditu castellu nostru de Gotiani, de novu unu burgu faguiri et faguiri faguere deberemus, faguendo a totu sos hominis et personas chi bennerent assu ditu burgu et qui inui admorarint libertadi et franquicia in perpetuo duraturas, aciò qui in su ditu burgu sos ditos fidelis nostros edificios façant, aciò qui sos ateros hominis et persones dessos ateros segniores dessa ysula a su ditu burgu(c) et logu pozant benne cum sos benes issoro, consignando logu ad icussos qu’illoe(d) ant benne pro faguiri domos, et terras pro arari, et saltos proretenne et mantenne su bestiamini issoro; et bolendu su ditu burgu novu faguiri et ad icussos qu’illoe hant benne in totu sas cosas benignamente gubernari, aciò qu’issos a plus fidelitadi et devocione siant obligados, et aciò qu’issos ateros hominis et personas c’ant desiderari venire assa segnoria nostra non timant, ma plus seguramente suta sa protectione nostra si somictant, ad honore dessu omnipotenti Deus et dessa beada Vergini Madri Madonna sancta Maria et de totus sos sanctos suos et ad nostru et dessa domo nostra gloria et honore; appida primamente sa nostra et dessos sabios nostros matura delliberacione de faguiri su ditu burgu nou, bolemus et ordinamus qu’issu ditu brugu nou si facat in su preditu logu, faguendollis plena gracia a totus sos hominis et personas dessas ateras villas dessos ateros segnores dessa isula c’ant benne assu ditu burgu nou duraturas in perpetuum dae ognia serviciu et factione et gravicias, realis et personales et mixtas.
Et deputamus·illis su saltu nostru de Saltu Novu secundu qui cussos su castellanu nostru de Gotiani, over ateru officiale nostru, per nos hat confinari, cum totu sos paschimentos, abas et cursos d’abas et cum totu sas ragiones et pertinencias, confinis, intramentos et eximentos ad nos pro qualunca modu spectantes, excepto sa quarta parte de cussu saltu, sa quale pro ateros subditos nostros [c. 173] et servitores reservamus.
Et deputamus·illis saltus pro retenne su ditu bestiamini issoro et terras pro vingias et ortos faguiri et plantari. Su quale saltu si depiat partire per issu ditu castellanu, over officiale nostru ad icussas cosas deputadas, inter issos hominis dessu ditu burgu secundu sa qualitadi et bisognus dessas personas. Sas quales terras deputadas ad totus sos ditos hominis venientis dessas ateras villas non nostras assu ditu burgu, ad issos et ad ciascunu de ’ssos, pro vigore dessa presente scriptura donamus ad avere, tenere et possidere et gaudire et iss’utili issoro faguiri, sos qualis lis siat licitu qui potant vendere et alienare assos homines habitantes in su ditu burgu, over qu’illoe benneret ad habitari, comente ad issos at plaguiri, transferentes in issos et in ciascunu de ’ssos et heredis issoro totu sas ragiones c’amus in sas ditas terras c’amus assos ditos hominis deputadas, pro ssas quales in probiu nomen issoro poçant sas ditas terras defendere et averi probia actione uctili et directa.
Et chi ad ciascunu c’at benne a su ditu burgu novu li siat licitu de edificare et issos edificios et fraigos ad issos et heredis issoro inperpetuum remanni per icussu modu et forma qui dae supra si contenet dessas terras aratorgias et dessas terras de ponne a vingia et ad ortos et cum cussas franquicia et libertadi secundu qui de supra est naradu.
Exceptu et reservadu qui ssos ditos hominis siant tentos ad *** cavalcadas et assos dirittus et gabellas, sas quales si ’llis imponerent per nos o per heredes nostros, ciò est chi dae ’nogue ad annos deghe proximos chi nos benit dae poi qui ssu ditu logu at essi habitadu.
Et ciascun(e) c’at benne assu ditu brugu non siat tentu né constritu de pagare gabellas over dirictu de neuna condicione infra spaciu de annos baturu et dae su die qui su ditu burgu at incumenciari ad habitari, ma dae cussos pagare siant inde per totu su ditu tempus exemtos. Et passados sos ditos annos deghe, ciascunu siat tentu ad pagari sus dirictus over gabellas incontinenti, irritando sos ditos annos baturu.
Et qui ciascunu at servare sa Carta nostra de Logu de Gociani et sos capidulos ad icussa [c. 173v] adiunctos, over qui si llos adiunguirint per nos ho per heredes nostros, sos quales non esserent contra sa libertadi et franquicia facta assos ditos hominis et concessa; sì veramente qui non siant tentos de dari de iurados pro neunu tempus assos ateros hominis et personas dessas ateras villas nostras, over d’ateros segnores dessa issula, pro neuna cagione over causa, né icussos hominis dessas ditas villas siant tentos né depiant dari de iurados assos predictos hominis dessu ditu burgu pro neunu tempus né causa over cagione. Ma siant·illis licitu addimandare dae sos ateros hominis dessas ditas villas, et issos ditos hominis dae cussos dessu burgu, sos furtos et damnos publicamente commissos et convinctos per testimongios over pro sacramento, et pro cussu tale furtu ad nos pagari sas maquicias secundu qui si contenet in sa dita Carta de Logu.
Item, si alcunu dessos hominis dessas villas dessos segnores fratres nostros advennerent qui benirent assu ditu burgu et logu ad habitari, cussu tali siat tentu ad icussa villa unde esseret partidu de pagari cussu dadu e tribudu su quali fudi tentu e qui soliat in su tempus qu’illoe faguiat residencia, et in su ditu burgu possedat sa libertadi et franquicia supradicta secundu qui et issos hominis dessu ditu burgu.
Et bolemus chi, pro bonu principiu dessu ditu burgu, hominis vintiquinbi de su ditu districtu nostru electos per nos et per ateros in logu nostru cum famigias et benes issoro assu ditu burgu bengant, possidendo sas ditas franquisias et libertades secundu qui de supra sunt scriptas.
Et si per aventura dessos ateros hominis dessu ditu districtu nostru, sos quales i ssu presente habitant et dimorant in sas villas et terras dessos ateros signores dessa ysula, et sunt partidos dae su ditu districtu nostru daenanti dessu tempus dessu mese de santu Gayni de millesimo treguentos trintasemptem, pro qualunca cagione over causa, poçant et depiant assu ditu burgu torrare cum sos benes et cosas suas totus, et possedant sas ditas gracias et franquicias, excepto cussos hominis qui sunt dae su ditu districtu in bandu pro morte de homini et pro traimentu, sos qualis non ’loe poçant habitare sença nostra licentia et comanda-[c. 174] mentu.
Sas quales cosas totu pro issa presente scriptura nostra publica valitura in perpetuum damus, faguemus et firmamus, promittendo per nos et heredis nostros in perpetuum a ty, nodayu infrascriptu, sicomente a persona publica presenti, pro suprascriptos homines totu sas predictas cosas haviri firmas et ratas, et nos et heredis nostros pro neunu tempus benne contra, suta obligatione de totu sos benes et heredis nostros. Et ad ognia ragione ecclesiastica over civile renunciamus. Et mandamus qui de ciò tue, nodayu infrascriptu, depias faguiri publica carta.
+ Ego Marchus de Vita, auctoritate regia notarius publicus totius regni Sardinie et Corsice, predictam cartam, ad requisitionem et instanciam dictorum iuratorum, de licentia et mandato prefacti domini iudicis Arboree, scripsi in presentem formam publicam atque clausi, ut superius exprimitur et notatur, die quinta decima augusti anno Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo tertio, presentibus donno Benedicto Catha, castellano castri Gotiani, Guiduccio Pinna et Nicholao Spano, testibus ad hec vocatis specialiter et rogatis.
Nos Marianus, Dei gratia iudex Arboree, comes Gotiani et vicecomes de Basso, consyderantes nos, tempore preterito, concessisse burgensibus burgi dicti castri Gotiani, pro habitatione et constructione dicti burgi, quasdam libertates et gracias, iuxta continentiam et tenorem dicte carte, ideo, ad supplicationem dictorum burgensium noviter nobis factam, predictas libertates et gracias de benignitate solita confirmamus, prout et sicut in dicta carta exprimitur et notatur.
In cuius rei testimonium presentem scripturam fieri mandavimus per notarium supra et infra scriptum, sexto decimo die dicti mensis augusti anno et loco premissis. Et ideo ego Marcus de Vita, notarius qui supra, hec, de mandato dicti domini, propria manu scripsi et clausi.
Sig+num mei, Francisci de Ricovero, filii quondam Terraganelli de Ricovero, habitatoris civitatis Arestani, auctoritate illustrissimi domini regis Aragonum per totum Caput calaritanum et magnifici et potentissimi domini iudicis Arboree per totam terram et dominationem eiusdem [c. 174v] notarii publici, qui huic translato, a suo originali instrumento bene et fideliter sumpto et cum eodem legipti
me comprobato et ascultato, testis sum.
+ Ego Iacobus, fili(f) Iohannis de Vieri de Virse(g), civis cohabitator Arestani, imperiali regali *** urbis romane auctoritate notarius publicus, huic translato, a suo originali instrumento bene et fideliter sumpto et cum eodem legiptime comprobato et ascultato, testis sum.
In nomine Domini amen. Anno Dominice Incarnationis millesimo trecentesimo sexagesimo quinto, die vicesima prima septembris, hoc excemplum per me, Donatum Manus, notarium, bene et fideliter extractum et sumptum a dicto suo originali instrumento scripto et subsignato per dictum ser Marchum de Vita, notarium, dicto magnifico domino iudici insinuatum fuit et per me Donatum predictum et alios suprascriptos notarios diligenter cum dicto suo originali non vitiato nec abolito nec in aliqua sui parte suspecto ascultavi et comprobavi.
Et cum dominus ipse cognoverit et viderit cum dictis notariis illud cum suo originali per ordinem concordare, ut habeatur, eidem exemplo de cetero plena fides in iudicio et extra suam auctoritatem interposuit pariter et decretum. Quod est actum Arestani, in camera dicti domini, presentibus testibus ad hec vocatis specialiter et requisitis Nicoloso Farseptario et Laurentio de Martis, camerario dicti domini.
Ego Donatus Manus quondam Gomite de Callaro et nunc habitator civitatis Arestani, auctoritate serenissimi domini domini regis Aragonum per totum Sardinie et Corsice regnum notarius pubblicus ac prefati magnifici domini iudicis scriba, hoc exemplum a suo originali instrumento non viciato nec etiam in aliqua sui parte suspecto, ut premittitur, fideliter sumpsi, exemplavi et scripsi et cum dictis meis connotariis ascultavi.
Et quia utrumque concordare inveni, de ipsius domini iudicis mandato, ad requisitionem hominum et universitatis dicti burgi, ad eiusdem translati et exempli plenam fidem et testimonium me subscripsi. Et idem dominus iudex suam auctoritatem et decretum eidem interposuit.
-
trascritto da
-
Alessandro Soddu
